W pierwszych latach XX wieku nastąpiło rozluźnienie surowych praktyk postnych. Do spożycia dopuszczono mleko (z wyjątkiem środy i piątków), później zaczęto spożywać jajka, masło i ser. w tym czasie pojawiły się nowe potrawy postne, które szybko stały się popularne tj.:
- śledzie marnowane - jadane z kartoflami lub chlebem,
- zupa ścierka - rozcieńczone mleko ze startym doń ciastem przyrządzonym z mąki pszennej i jajka z odrobiną masła.
Po drugiej wojnie światowej nastąpił bardzo duży rozwój przemysłowy, co z powodowało dalsze złagodnienie nakazów postnych z oficjalnym przyzwoleniem kościoła. Odnosiło się to szczególnie do pracowników stołujących się w różnego rodzaju placówkach zbiorowego żywienia. Obecnie utrzymuje się pogląd, iż w okresie Wielkiego Postu należy jeść dwa razy dziennie, nie najadając się. Jednakże nikt tego nie przestrzega a postnie dni ograniczają się do piątków i Wielkiego Tygodnia.
Przysłowia związane z Wielkim Postem:
- Suchy post dobry rok.
- Długi jak post wielkanocny.
- Gorzko na krótkość postu narzeka, kogo w Wielkanoc wypłata czeka. (*1)
- Komu post miły, niech gryzie śledzia, pan zje niedźwiedzia.
- Nie ma w chlebie ości, kiedy się ciało wypości.
- Poście mówić, najadłszy się, łacno.
- Po glinianym moście jedzie żur w poście.
- Post i trzeźwość to zabawa, popiół z chlebem to potrawa.
- Postem Pana Boga nie przekupisz.
- W post jeleń srogi, ukolą cię rogi.
- W poście bożym słowem maście. (*2)
- Większy post z gęby jak do gęby.
- Wolałby Żyda zabić, niż post przełamać.
- W post zaloty, a gość we żniwa ? Zawsze niespore (nie w porę) bywa. (*3)
*1 Dla dłużników, którzy w Wielkanoc musieli oddać dług, okres czterdziestu dni postu był stanowczo za krótki.
*2 w wielkim Poście potrawy były beztłuszczowe czyli nie maszczone.
*3 Niespopre - nie w porę

Środa Popielcowa (Popielec)
      Dzień rozpoczynający Wielki Post. Współcześnie w  Środę Popielcowa na Górnym Śląsku nie spotyka się żadnych obrzędów ludowych. Zachował się tylko jeden obrzęd religijny, tego dnia wierni uczestniczą w nabożeństwach w trakcie, których kapłan kreśli popiołem krzyż na głowie wiernego, wypowiadając formułę: "Z prochu powstałeś i w proch się obrócisz" - jako symbol pokuty
      Do początku XX wieku w Środę Popielcową kontynuowano zabawy ostatkowe, w tym dniu mężczyźni nie mieli nic do powiedzenia, ponieważ dzień ten uchodził za święto kobiet. Józef Lompa w 1842 roku pisał: "Środą Popielcową jest pospolite święto kobiet w Górnym Śląsku albowiem wszystkie, które w tym roku za mąż poszły, wkupować się muszą. Starsze zbierają kontrybucją i nawet przez przymus, co na pijatykę obrócone bywa." We wsiach położonych w okolicach Bytomia, Gliwic i Pszczyny, w Środę Popielcową urządzali zabawy o identycznej funkcji młodzi, świeżo żonaci mężczyźni. Obowiązkiem ich było wkupienie się w społeczność żonatych mężczyzn odpowiednim poczęstunkiem. Opornych zawsze doprowadzono siłą.
      Środa Popielcowa uważana była za odpowiedni dzień do wróżb miłosnych a zwłaszcza matrymonialnych. z tego dnia popiół służył także do posypywania pól obsianych żytem i sadzonek kapusty, co miało zapewnić dobre plony.